Γνωρίζουμε ότι οι Σκεπτικοί παρέθεταν συλλογισμούς άλλων φιλοσοφικών σχολών, τους οποίους ακολούθως απέρριπταν. Αυτό το έκαναν για να οδηγηθούν στην βεβαιότητα της αδυναμίας διατύπωσης σίγουρης κρίσης.Η θέση του Επίκουρου για την πρόνοια εκφράζεται στο παρακάτω απόσπασμα. Στο βιβλίο “Πυρρώνειοι υποτυπώσεις” Γ.9-11 διαβάζουμε τα εξής :
“Αυτός που λέει ότι υπάρχει θεός, ισχυρίζεται ότι ο θεός είτε προνοεί για τα εγκόσμια είτε ότι δεν προνοεί, και ότι, αν προνοεί, προνοεί είτε για τα πάντα είτε για κάποια πράγματα. Αλλά αν προνοούσε για τα πάντα, δεν θα υπήρχε το κακό και η κακία στον κόσμο. Όμως λένε ότι τα πάντα είναι μεστά από κακία. Άρα δεν μπορούμε να πούμε ότι ο θεός προνοεί για τα πάντα. Αν όμως προνοεί για κάποια πράγματα, τότε γιατί για άλλα προνοεί και για άλλα όχι; Δηλαδή, ο θεός και θέλει και μπορεί να προνοεί για τα πάντα, ή θέλει αλλά δεν μπορεί, ή μπορεί αλλά δεν θέλει ή ούτε θέλει ούτε μπορεί. Αλλά εάν ήθελε και μπορούσε θα προνοούσε για τα πάντα, αλλά όμως δεν προνοεί για τα πάντα σύμφωνα με τα προλεγόμενα. Ωστόσο εάν θέλει και δεν μπορεί, είναι πιο αδύναμος από την αιτία που δεν μπορεί να προνοεί για όσα δεν προνοεί. Είναι όμως αντίθετο με την έννοια του θεού να είναι πιο αδύναμος από κάτι άλλο. Εάν πάλι μπορεί να προνοεί για τα πάντα και δε θέλει, τότε θα μπορούσε να θεωρηθεί κακόβουλος. Αν όμως ούτε θέλει ούτε μπορεί, είναι και κακόβουλος και ανίσχυρος, πράγμα που αποτελεί ασέβεια να λέγεται για τον θεό. Άρα ο θεός δεν προνοεί για τα εγκόσμια”.
“ο λέγων είναι θεόν ήτοι προνοείν αυτόν των εν κόσμω φησίν ή ου προνοείν και ή μεν προνοείν, ήτοι πάντων ή τινων. Αλλ' ει μεν πάντων προυνόει, ουκ ην αν ούτε κακόν τι ούτε κακία εν τω κόσμω. Κακίας δε πάντα μεστά είναι λέγουσιν. Ουκ άρα πάντων προνοείν λεχθήσεται ο θεός. Ει δε τινων προνοεί, δια τι τωνδε προνοεί, τωνδε δε ου; ήτοι γαρ και βούλεται και δύναται πάντων προνοείν, ή βούλεται μεν, οθ δύναται δε, ή δύναται μεν, ου βοέλεται δε, ή ούτε βούλεται ούτε δύναται. Αλλ' ει μεν και ηβούλετο και ηδύνατο, πάντων αν προυνόει. Ου προνοεί δε πάντων δια τα προειρημένα. Ουκ άρα και βούλεται και δύναται πάντων προνοείν. Ει δε βούλεται μεν, ου δύναται δε, ασθενέστερός εστί της αιτίας δε ην ου δύναται προνοείν ων ου προνοεί. Εστι δε παρά του θεού επίνοιαν το ασθενέστερον επιναι τινός αυτόν. Ει δε δύναται μεν πάντων προνοείν, ου βούλεται δε, βάσκανος αν είναι νομισθείη. Ει δε ούτε βούλεται ούτε δύναται, και βάσκανος εστι και ασθενής, όπερ λέγειν περί θεού ασεβούντων εστίν. Ουκ άρα προνοεί των εν κόσμω ο θεος”.
απόδοση στα σύγχρονα ελληνικά, Ελένη Μιχοπούλου - Τάκης Παναγιωτόπουλος
Το απόσπασμα παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στο 6ο Πανελλήνιο Συμπόσιο Επικούρειας Φιλοσοφίας από τον Τάκη Παναγιωτόπουλο στην ανακοίνωση "Το πρόβλημα της προέλευσης του κακού".
πρώτη δημοσίευση 15-2-2016