Μικρό Λεξικό για την Επικούρεια Φιλοσοφία

Αρετές

Είναι η σταθερή στροφή της βούλησης προς το αγαθό, το ζητούμενο της φιλοσοφίας στο πλαίσιο του ανθρώπινου βίου. Οι αρετές δεν έχουν απόλυτη αξία, αλλά οφείλουν να συνδέονται με την ηδονή, αφού κανείς που ζει με φρόνηση, τιμή και δικαιοσύνη δεν μπορεί να μην ζει επίσης και ηδονικά, σε μόνιμη ευχαρίστηση.
Οι αρετές δεν είναι σκοπός του βίου, αλλά μόνον τα μέσα και οι πηγές της ηδονής. Ο Επίκουρος τις αποδέχεται ως απολύτως αναγκαίες για το δικό του προσανατολισμένο «ΖΗΝ ΗΔΕΩΣ» και την ευδαιμονία σημειώνοντας μάλιστα χαρακτηριστικά, ότι συνδέονται εκ φύσεως με την ευχάριστη ζωή, η οποία δεν είναι δυνατόν να χωρισθεί απ’ αυτές.
----------------------------------------------------
Σχετικές Δόξες:
Οι αρετές είναι ένα και το αυτό με το να ζεις κάποιος ευχάριστα και το να ζει ευχάριστα είναι αχώριστο από τις αυτές.
ΣΥΜΠΕΦΥΚΑΣΙ ΓΑΡ ΑΙ ΑΡΕΤΑΙ ΤΩ ΖΗΝ ΗΔΕΩΣ ΚΑΙ ΤΟ ΖΗΝ ΗΔΕΩΣ ΤΟΥΤΩΝ ΕΣΤΙΝ ΑΧΩΡΙΣΤΟΝ (Διογένης Οινοανδέας – Μεγάλη επιγραφή)

O Επίκουρος είπε ότι αχώριστη από την ηδονή είναι μόνον η αρετή, όλα τα’ άλλα ξεχωρίζουν.
Ο Δ’ ΕΠΙΚΟΥΡΟΣ (ΛΕΓΕΙ) ΚΑΙ ΑΧΩΡΙΣΤΟΝ ΦΗΣΙ ΤΗΣ ΗΔΟΝΗΣ ΤΗΝ ΑΡΕΤΗ ΜΟΝΗΝ. ΤΑ Δ’ ΑΛΛΑ ΧΩΡΙΖΕΣΘΑΙ, ΟΙΟΝ ΒΡΩΤΑ.(Διογένης Λαέρτιος – Βίοι Φιλοσόφων)

[Οι επικούρειοι]«τιμούμε το καλό και τις αρετές και τα υπόλοιπα εάν αυτά παρασκευάζουν την ηδονή».
ΤΙΜΗΤΕΟΝ ΤΟ ΚΑΛΟΝ ΚΑΙ ΤΑΣ ΑΡΕΤΑΣ ΚΑΙ ΤΑ ΤΟΙΟΥΤΟΤΡΟΠΑ ΕΑΝ ΗΔΟΝΗΝ ΠΑΡΑΣΚΕΥΑΖΕΙ (Επικ. Απ. 12 - Αθήναιος ΧΙΙ) (αποδ.Τάκης Παναγιωτόπουλος)

Αρχή σελίδας

Ασφάλεια

Όλα όσα συμβάλλουν για την επίτευξη της μακαρίας ζωής είναι προτιμητέα. Κορυφαία είναι η βίωση της ασφάλειας από τους κινδύνους του περιβάλλοντος και των ανθρώπων που είναι εχθρικοί σε εμάς.
----------------------------------------------------
Σχετικές Δόξες:
"Την ασφάλεια έναντι των άλλων ανθρώπων που μέχρι κάποιο σημείο την επιτυγχάνουμε με την δύναμη και την ευπορία, την καθιστούμε ξεκάθαρη με την ήσυχη ζωή και την αναχώρηση από το πλήθος".
"Τῆς ἀσφαλείας τῆς ἐξ ἀνθρώπων γενομένης μέχρι τινὸς δυνάμει τε ἐξερειστικῇ καὶ εὐπορίᾳ εἰλικρινεστάτη γίνεται ἡ ἐκ τῆς ἡσυχίας καὶ ἐκχωρήσεως τῶν πολλῶν ἀσφάλεια". (ΚΔXIV)

"Αυτοί που διέταξαν τους νόμους και τα έθιμα και κατέστησαν το να βασιλεύονται και να άρχονται, τον βίο με πολλή ασφάλεια και ηρεμία έθεσαν και τον απήλλαξαν από την ταραχή. Εάν κάποιος αναιρέσει αυτά, θα ζούμε βίο σαν τα θηρία και ο ένας θα καταβροχθίζει τον άλλον".
"Τον βίο οι νόμους διατάξαντες και νόμιμα και το βασιλεύεσθαι και άρχεσθαι καταστήσανες εις πολλήν ασφάλειαν και ησυχίαν έθεντο και θορύβων απήλλαξαν. Ει δη τις ταύτα αναιρήσει, θηρίον βίον βιωσόμεθα και προστυχών τον εντυχόντα μονονού κατέδεται".(Απόσπασμα από το έργο "Περί του ότι κατά τα των άλλων φιλοσόφων δόγματα ουδέ ζην εστί" - Προς Κωλώτην, Πλούταρχος, 1124D)
(αποδ. Τάκης Παναγιωτόπουλος)

Αρχή σελίδας

Αυτάρκεια

Η αυτάρκεια είναι ο μεγαλύτερος πλούτος. Οποίος κατάλαβε ποια είναι τα όρια που θέτει η ζωή, γνωρίζει πόσο εύκολο είναι να αποκτηθεί ό,τι διώχνει τον πόνο της στέρησης και κάνει τη ζωή τέλεια στο σύνολό της. Κι έτσι δεν έχει ανάγκη από πράγματα που αποκτώνται με ανταγωνισμούς.
Η φτώχεια, αν εκτιμηθεί σύμφωνα με το φυσικό σκοπό της ζωής, είναι μεγάλος πλούτος. Ενώ τα αμέτρητα πλούτη σημαίνουν μεγάλη φτώχεια. Για όποιον δεν είναι αρκετό το λίγο, τίποτα δεν είναι αρκετό. Ο σοφός, ακόμα κι όταν περιοριστεί στα απαραίτητα, ξέρει περισσότερο να δίνει παρά να παίρνει τέτοιο θησαυρό αυτάρκειας έχει ανακαλύψει.
Ζώντας κανείς ελεύθερα, δεν μπορεί να αποχτήσει μεγάλη περιουσία, γιατί κάτι τέτοιο δεν είναι εύκολο χωρίς δουλικότητα προς τις μάζες ή την εξουσία. Μπορεί ωστόσο να χει όλα τα καλά σε διαρκή αφθονία. Κι αν τύχει να αποκτήσει μεγάλη περιουσία, εύκολα θα τη μοιράζει καταπώς πρέπει, κερδίζοντας τη συμπάθεια των συνάνθρωπων του.
Κακό πράγμα η ανάγκη δεν είναι όμως διόλου αναγκαίο να ζει κανείς υπό καθεστώς ανάγκης. Την ευδαιμονία και τη μακαριότητα δεν τις φέρνουν τα μεγάλα πλούτη ούτε η πληθωρική δραστηριότητα ούτε οι εξουσίες ούτε η ισχύς, αλλά η αλυπία, η πραότης των συναισθημάτων κι η ψυχική διάθεση που αναγνωρίζει τα όρια που έχει θέσει η φύση.
Είναι ανόητο να ζητάει κανείς από τους θεούς αυτά που μπορεί ο ίδιος να εξασφαλίσει για τον εαυτό του.
Αυτός που κατανόησε τα όρια του βίου, έμαθε πόσο εύκολα αποκτιέται εκείνο που διώχνει τον πόνο της στέρησης και κάνει τέλειο τον βίο στο σύνολό του έτσι δεν δένεται με πράγματα που απαιτούν αγώνες για την απόκτησή τους.
----------------------------------------------------
Σχετικές Δόξες:
Ο μέγιστος καρπός της αυτάρκειας είναι η ελευθερία.
ΤΗΣ ΑΥΤΑΡΚΕΙΑΣ ΚΑΡΠΟΣ ΜΕΓΙΣΤΟΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ (Επίκουρου Προσφώνησις - LXXVII)

Και την αυτάρκεια μέγα αγαθό θεωρούμε, όχι για να χρησιμοποιούμε τα λίγα πάντα, αλλά εάν δε έχουμε τα πολλά να αρκούμαστε στα λίγα, γνήσια πεπεισμένοι ότι την πολυτέλεια καλύτερα την απολαμβάνουν αυτοί που την έχουν ελάχιστα ανάγκη και ότι το μεν φυσικό πάντα είναι ευκολοπέραστο , το μάταιο δυσκολοπέραστο, και ότι οι λιτοί χυλοί όταν εξαλείφουν το άλγος της πείνας, ίση ηδονή επιφέρουν με τα πολυτελή γεύματα.
ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΥΤΑΡΚΕΙΑΝ ΔΕ ΑΓΑΘΟΝ ΜΕΓΑ ΝΟΜΙΖΟΜΕΝ, ΟΥΧ ΙΝΑ ΠΑΝΤΩΣ ΤΟΙΣ ΟΛΙΓΟΙΣ ΧΡΩΜΕΘΑ, ΑΛΛ’ ΟΠΩΣ ΕΑΝ ΜΗ ΕΧΩΜΕΝ ΤΑ ΠΟΛΛΑ, ΤΟΙΣ ΟΛΙΓΟΙΣ ΑΡΚΩΜΕΘΑ, ΠΕΠΕΙΣΜΕΝΟΙ ΓΝΗΣΙΩΣ ΟΤΙ ΗΔΙΣΤΑ ΠΟΛΥΤΕΛΕΙΑΣ ΑΠΟΛΑΥΟΥΣΙΝ ΟΙ ΗΚΙΣΤΑ ΤΑΥΤΗΣ ΔΕΟΜΕΝΟΙ, ΚΑΙ ΟΤΙ ΤΟ ΜΕΝ ΦΥΣΙΚΟΝ ΠΑΝ ΕΥΠΟΡΙΣΤΟΝ ΕΣΤΙ, ΤΟ ΔΕ ΚΕΝΟΝ ΔΥΣΠΟΡΙΣΤΟΝ, ΟΤΙ ΤΕ ΛΙΤΟΙ ΧΥΛΟΙ ΙΣΗΝ ΠΟΛΥΤΕΛΕΙ ΔΙΑΙΤΗ ΤΗΝ ΗΔΟΝΗΝ ΕΠΙΦΕΡΟΥΣΙΝ, ΟΤΑΝ ΑΠΑΝ ΤΟ ΑΛΓΟΥΝ ΚΑΤ’ ΕΝΔΕΙΑΝ ΕΞΑΙΡΕΘΗ. (Επίκουρος - Επιστολή προς Μενοικέα)

Αρχή σελίδας

Αυταρχία – τυχαιότητα (Ντετερμινισμός/Ιντετερμινισμός)

Ντετερμινισμός ή αιτιοκρατία, είναι η αντίληψη σύμφωνα με την οποία το κάθε τι που συμβαίνει στον κόσμο και στον άνθρωπο, καθορίζεται από σιδερένιους νόμους.
Τα πάντα ανάγονται σε προγενέστερες αιτίες τότε το σύμπαν διέπεται από μία απόλυτη ΑΝΑΓΚΑΙΟΤΗΤΑ υπό την έννοια ότι το μέλλον είναι ήδη γνωστό, καθορισμένο στο παρόν, το οποίο με τη σειρά του έχει καθορισθεί στο παρελθόν.
Παράγωγες έννοιες, είναι : η πίστη σε λογικό σχεδιασμό του κόσμου, σε Πρόνοια, σε Ειμαρμένη, σε απόπειρα μαντικής πρόβλεψης του μέλλοντος ( Στωικοί).
Εν αντιθέσει προς την αιτιοκρατία σύμφωνα με την οποία κάθε γεγονός έχει κάποια αιτία, κατά τον ιντετερμινισμό ή την αυταρχία, τα φυσικά γεγονότα αλλά και εκδηλώσεις της ανθρώπινης βούλησης δεν υπαγορεύονται από αντίστοιχες αιτίες.
Σύμφωνα με την αρχή της αυταρχίας κατ’ αντιδιαστολή προς ότι ισχύει γενικώς στον κόσμο, υπάρχουν γεγονότα που η ύπαρξή τους δεν προϋποθέτουν αντίστοιχες αιτίες.
Οι φυσικοί νόμοι έχουν στατιστική έννοια, και απεικονίζουν την εκάστοτε ισορροπία αντίρροπων δυνάμεων.
Στα ανθρώπινα, είναι η βούληση του ανθρώπου που ιεραρχεί τις ανάγκες και καθορίζει τις συμπεριφορές, σχετικά πάντοτε με τις συνθήκες.
Η αυταρχία λοιπόν είναι η αποδοχή της τυχαιότητας για τον κόσμο και της ελευθερίας (αυτονομίας) στον άνθρωπο.(βλέπε και τα σχετικά και στο λήμμα Παρέγκλιση)
Κάποια προηγούμενη της εμφάνισής των κατάσταση βάσει της οποίας θα μπορούσε να εξηγηθεί η εκδήλωσή τους. Αντίληψη της αιτιοκρατίας που ίσχυε στη Νευτώνεια μηχανική.

Αρχή σελίδας

Βούληση

Ο Επίκουρος δίδαξε πιο συνειδητά απ’ όλους τους αρχαίους φιλοσόφους τον ιντετερμινισμό, δηλαδή την φιλοσοφία εκείνη κατά την οποία η ανθρώπινη βούληση είναι ελεύθερη και ανεπηρέαστη από την ειμαρμένη (τη μοίρα).
----------------------------------------------------
Σχετικές Δόξες:
"..άλλα γίνονται κατ' ανάγκη, άλλα από τύχη, άλλα δε από εμάς τους ίδιους.."
"..ἃ μὲν κατ' ἀνάγκην γίνεσθαι λέγοντος, ἃ δὲ ἀπὸ τύχης, ἃ δὲ παρ' ἡμᾶς.."(επιστ. προς Μενοικέα 133)

"..πράξε σύμφωνα με την δική σου προαίρεση.."
"..βούλει τῇ σεαυτοῦ προαιρέσει.." (απόσπ. ΕΠ.LI)
(αποδ. Τάκης Παναγιωτόπουλος)

Βλέπε πηγή στο εξαιρετικό απόσπασμα από το έργο του Λουκρήτιου "Για την φύση των πραγμάτων" ΙΙ.251, εκδόσεις Θύραθεν

Αρχή σελίδας

Γενναιότητα (Ανδρεία)

Η γενναιότητα κατά τον Επίκουρο είναι μία εκ των ανθρωπίνων αρετών και βοηθά τον άνθρωπο να σταθεί με αποφασιστικότητα απέναντι στη θεοφοβία, στον φόβο του θανάτου, καθώς και απέναντι στον πόνο. Η γενναιότητα δεν υπάρχει εκ φύσεως, αλλά γεννιέται από τις περιστάσεις και με τον υπολογισμό του συμφέροντος.
Όπως μας αποκαλύπτει ο Κικέρωνας, ο νεαρός ρωμαίος επικούρειος Λούκιος Τορκουάτος όταν ρωτήθηκε περί αρετών απάντησε στον Κικέρωνα για την ανδρεία ως εξής:
Το να μπαίνεις σε κόπους και να υπομένεις τους πόνους δεν είναι από μόνα τους ελκυστικά. Το ίδιο και η αντοχή, η εργατικότητα, η επιφυλακή, ακόμα κι η πολυύμνητη εκείνη αρετή που ονομάζουμε καρτερικότητα' ακόμα κι η Ανδρεία. Όμως αποβλέπουμε σ` αυτές τις αρετές ώστε ζούμε χωρίς ανησυχία και φόβο, και όσο γίνεται απελευθερωμένοι από τον ψυχικό και σωματικό πόνο. Ο φόβος του θανάτου καταστρέφει την ήρεμη και ομαλή πορεία της ζωής, και το να σκύβεις το κεφάλι στον πόνο και να τον υφίστασαι απελπισμένος και αδύναμος είναι ό,τι πιο αξιοθρήνητο. Αυτού του είδους η αδυναμία έχει κάνει ανθρώπους να προδώσουν τους γονείς τους, να προδώσουν φίλους, να προδώσουν την πατρίδα τους, και πολλούς τους έχει οδηγήσει σε πλήρη αυτοκαταστροφή….. Οι συλλογισμοί ετούτοι δείχνουν ότι δεν κατηγορούνται αυτές καθ` αυτές η ατολμία κι η δειλία και δεν υμνούνται αυτά καθ` αυτά το σθένος κι η ανδρεία. Τα πρώτα απορρίπτονται γιατί γεννούν πόνο. Τα δεύτερα είναι επιθυμητά γιατί γεννούν την ηδονή.

Αρχή σελίδας

Γνώση

Κατά τους Επικούρειους, ο άνθρωπος που γνωρίζει τη φύση των πραγμάτων απελευθερώνεται από τις προκαταλήψεις και τον φόβο του θανάτου και οδηγείται στην ευδαιμονία.

Αρχή σελίδας

«Το πιο φρικτό από τα κακά, ο θάνατος, δεν είναι τίποτα για μας. Επειδή όταν υπάρχουμε εμείς, ο θάνατος δεν υπάρχει, και όταν επέλθει ο θάνατος, δεν υπάρχουμε εμείς» (Επίκουρος Προς Μενοικέα).
Ο Επίκουρος λοιδορεί όχι μόνο εκείνους που επιθυμούν τον θάνατο, αλλά και εκείνους που τον φοβούνται και έλεγε: «Είναι γελοίο να τρέχεις προς τον θάνατο, επειδή έπληξες από τη ζωή, ενώ είναι ο τρόπος που έζησες που σ’ έκανε να τρέχεις προς τον θάνατο». Σε κάποιο άλλο σημείο λέει: «Ποιο πράγμα είναι τόσο γελοίο, όσο το να ζητάς τον θάνατο, αφού έκανες τη ζωή σου δυστυχισμένη φοβούμενος το θάνατο». Και συμπληρώνει: «Τέτοια είναι η απερισκεψία των ανθρώπων, τέτοια η παραφροσύνη τους, που μερικοί, από φόβο για το θάνατο, ωθούνται στο θάνατο» (όπως καταγράφει ο Σενέκας).
Με τον θάνατο ο άνθρωπος ξαναγυρίζει στην κατάσταση της ανυπαρξίας, όπως ήταν προτού γεννηθεί. «Η ζωή γίνεται γλυκιά όταν λείπει ο φόβος του θανάτου» (Διογένης Οινοανδέας).
Για τον φόβο του θανάτου βλέπε παρακάτω ΦΟΒΟΣ

Σχετικές Δόξες:
Ο θάνατος δεν είναι τίποτε για εμάς, το μεν διαλυθέν είναι αναίσθητο(δεν έχει αισθήσεις), το δε αναίσθητο δεν είναι τίποτε για εμάς.
Ο ΘΑΝΑΤΟΣ ΟΥΔΕΝ ΠΡΟΣ ΗΜΑΣ, ΤΟ ΓΑΡ ΔΙΑΛΥΘΕΝ ΑΝΑΙΣΘΗΤΕΙ, ΤΟ Δ’ ΑΝΑΙΣΘΗΤΟΥΝ ΟΥΔΕΝ ΠΡΟΣ ΗΜΑΣ.(Επίκουρου Προσφώνησις - ΙΙ)

Αρχή σελίδας

Θεοί

Κανόνας

Ο Επίκουρος λέει στον Κανών ότι τα κριτήρια της αλήθειας είναι οι αισθήσεις, οι προλήψεις και τα πάθη(συναισθήματα).
ΕΝ ΤΟΙΝΥΝ ΤΩ ΚΑΝΟΝΙ ΛΕΓΩΝ ΕΣΤΙΝ Ο ΕΠΙΚΟΥΡΟΣ ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΤΗΣ ΑΛΗΘΕΙΑΣ ΕΙΝΑΙ ΤΑΣ ΑΙΣΘΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΡΟΛΗΨΕΙΣ ΚΑΙ ΤΑ ΠΑΘΗ. (Διογένης Λαέρτιος – Βίοι Φιλοσόφων)

Στηριζόμενοι λοιπόν στις αισθήσεις, στις απλές επιβολές είτε στις διανοητικές ή σε όποιο άλλο κριτήριο καθώς επίσης και στα υπάρχοντα πάθη, μπορούμε να βγάζουμε συμπεράσματα και για όσα επιδέχονται επιβεβαίωση και για τα άδηλα.
ΕΤΙ ΤΕ ΚΑΙ ΤΑΣ ΑΙΣΘΗΣΕΙΣ ΔΕΙ ΠΑΝΤΩΣ ΤΗΡΕΙΝ ΚΑΙ ΑΠΛΩΣ ΤΑΣ ΠΑΡΟΥΣΑΣ ΕΠΙΒΟΛΑΣ ΕΙΤΕ ΔΙΑΝΟΙΑΣ ΕΙΘ’ ΟΤΟΥ ΔΗΠΟΤΕ ΤΩΝ ΚΡΙΤΗΡΙΩΝ, ΟΜΟΙΩΣ ΔΕ ΚΑΙ ΤΑ ΥΠΑΡΧΟΝΤΑ ΠΑΘΗ, ΟΠΩΣ ΑΝ ΚΑΙ ΤΟ ΠΡΟΣΜΕΝΟΝ ΚΑΙ ΤΟ ΑΔΗΛΟΝ ΕΧΩΜΕΝ ΟΙΣ ΣΗΜΕΙΩΣΟΜΕΘΑ. (Επίκουρος - επιστολή προς Ηρόδοτο)

Αρχή σελίδας

Κοσμολογία

Η άποψη του Επίκουρου για την φύση ορίζεται κατά πρώτο λόγο, από την επιθυμία ν’ αποκλείσει από τη λειτουργία του κόσμου, κάθε επέμβαση υπερφυσικών αιτιών, γιατί αυτή θα αφαιρούσε όλη την ψυχική γαλήνη του ανθρώπου και θα τον κρατούσε σε αδιάλειπτο φόβο από αστάθμητες δυνάμεις.
Υπάρχουν πολλοί και άπειροι κόσμοι, άλλοτε όμοιοι και άλλοτε ανόμοιοι. Είναι υλικοί, προήλθαν από μηχανικές αιτίες κι έχουν για συστατικά τους τα ελάχιστα αδιαχώριστα κομμάτια της ύλης, τα άτομα, και τον άδειο χώρο (κενό). Από την κίνηση και τον συνδυασμό των ατόμων σχηματίζονται όσα βλέπουμε πάνω στη γη και στον ουρανό. ΔΕΝ έχουν δημιουργηθεί από Θεούς.
Ο άνθρωπος πρέπει να μελετά τον κόσμο ξεκινώντας από τις αισθήσεις του, οι οποίες είναι πάντα ορθές.

Αρχή σελίδας

Λάθε Βιώσας - Πολιτικός Βίος

Δυστυχώς δεν έχουν διασωθεί τα βιβλία του Επίκουρου «Περί Αιρέσεων και Φυγών» (περί του τι επιλέγουμε και τι αποφεύγουμε) καθώς και το «Περί Βίων» (περί τρόπου ζωής) στα οποία ο Επίκουρος ανέπτυσσε διεξοδικά το λάθε βιώσας. Από τα κείμενα όμως που σώζονται άλλων Επικούρειων και μη, μπορούμε να βγάλουμε το συμπέρασμα ότι ο Δάσκαλος προέτρεπε τους μαθητές του να αποφεύγουν τα δημόσια πράγματα και την πολιτική. Το σύνθημα «λάθε βιώσας» δεν ήταν επαναστατική καταγγελία της κοι- νωνίας αλλά συνταγή για την κατάκτηση της γαλήνης.
Την φράση, ο Χαράλαμπος Θεοδωρίδης την αποδίδει ως εξής: «Απόφευγε τις ανόητες επιδιώξεις, τις πράξεις που προκαλούν αντίδραση, ταράζουν τη γαλήνη σου και σε κα- τεβάζουν στο επίπεδο των αφώτιστων και των χυδαίων. Τιμή και δόξα σαν εκείνες δεν έχουν αξία».
Όσον αφορά τον πολιτικό βίο. Η στάση του Επίκουρου προς την πολιτική ξεκινά από την πολιτική κατάσταση που επικρατούσε τον καιρό μετά τον θάνατο του Μεγάλου Αλεξάνδρου και την κατάργηση κάθε μορφής δημοκρατίας. Συνυπολογίζει βέβαια και τις συνθήκες που επιτρέπουν την επίτευξη της αταραξίας. Ως προς αυτό, ο πολιτικός βίος, είναι αθέμιτος ανταγωνισμός ή δεσμωτήριο, εκ του οποίου καλείται να απομα- κρυνθεί όσο γίνεται περισσότερο ο σοφός. Το σίγουρο είναι ότι όποιος ασχολήθηκε με την πολιτική πληγώθηκε.
Ο Χ. Θεοδωρίδης μας μεταφέρει απ’ τα γραπτά του Φιλόδημου που βρέθηκαν στο Ερ- κουλάνο: «Αν καλοεξετάσει κανείς τι είναι εχθρικότερο για τη φιλία και τι παραγωγι- κότερο για την έχθρα, θα βρει την πολιτική, επειδή αυτή δίνει αφορμή στη ζήλια και γεννά τη συντρόφισσά της, την φιλοπρωτία, και τις διαφωνίες και αντιθέσεις». Επίσης απ’ τον Πλούταρχο (Περί ευθυμίας): «Όσοι φλέγονται από επιθυμία και φιλοδοξία και δεν μπορούν να κάνουν διαφορετικά, ας ακολουθήσουν τη φυσική τους ορμή για πολι- τική. Γιατί η απραγμοσύνη θα τους ταράξει περισσότερο και θα τους πληγώσει, όσο δεν τους γίνεται αυτό που ορέγονται».

Σχετικές Δόξες:
Ο σοφός ούτε θα πολιτευτεί, όπως είπε (ο Επίκουρος) στο πρώτο βιβλίο Περί Βίων.
ΟΥΔΕ ΠΟΛΙΤΕΥΣΕΤΑΙ, ΩΣ ΕΝ ΤΗ ΠΡΩΤΗ ΠΕΡΙ ΒΙΩΝ. (Διογένης Λαέρτιος – Βίοι Φιλοσόφων,10.119)

Ο Επίκουρος είπε, ο σοφός δεν ασχολείται με την πολιτική εκτός αν συντρέχoυν σοβαροί λόγοι.
Epicurus ait: Non accedet ad rem publicam sapiens, nisi si quid intervenerit (ΠΕΡΙ ΗΣΥΧΙΑΣ – Σενέκας 30.2)
*πηγή ΕΠΙΚΟΥΡΟΣ – ΚΕΙΜΕΝΑ – ΠΗΓΕΣ (εκδόσεις ΘΥΡΑΘΕΝ)

Γιατί λοιπόν να τρέχουμε πίσω από πράγματα που τα ορίζουν οι άλλοι;.
ΤΙ ΟΥΝ ΜΕΤΑΔΙΩΚΟΜΕΝ ΠΡΑΓΜΑ ΤΟΙΟΥΤΟΝ, ΟΥ ΤΗΝ ΕΞΟΥΣΙΑΝ ΕΧΟΥΣΙΝ ΑΛΛΟΙ; (Διογένης Οινοανδέας - Μεγάλη επιγραφή,αποσπ.112.1.8)

Αρχή σελίδας

Μετέωρα - Φαινόμενα

Στην επιστολή του Επίκουρου προς Ηρόδοτο, όσον αφορά τα Μετέωρα, διαβάζουμε:
«Αν δεν μας βασάνιζαν οι φόβοι απ’ τα ουράνια φαινόμενα κι απ’ το θάνατο, η υποψία δηλαδή μήπως είναι κάτι τρομερό, κι ακόμα η άγνοια του ορίου των πόνων και των επιθυμιών, δεν θα χρειαζόμασταν φυσική επιστήμη. Αν εξετάσουμε προσεκτικά όλα αυτά, θα εξακριβώσουμε την αιτία της ταραχής και του φόβου. Έτσι θα απαλλαγούμε γενικά από τους φόβους, ερμηνεύοντας σωστά τα ουράνια φαινόμενα και τα άλλα συμπτώματα, αυτά που γεμίζουν μέγιστους φόβους τους ανθρώπους. Δεν πρέπει να νομίζουμε πως η κίνηση, η αλλαγή στην κατεύθυνση, η έκλειψη, η ανατολή, η δύση και τα παρόμοια φαινόμενα στα ουράνια σώματα γίνονται με την ενέργεια κανενός».
Στην ερμηνεία των φαινομένων πρέπει να προχωρήσουμε έχοντας ξεκαθαρισμένο το βασικό, πως ο κόσμος στην ουσία του είναι υλικός και πως όλα εδώ κάτω καθώς και πάνω από τα κεφάλια μας γίνονται με συνδυασμό των ατόμων, χωρίς να μπαίνουν στη μέση μυστικές δυνάμεις.

Αρχή σελίδας

Νους -Νοείν

Oλιγάρκεια

Για όποιον δεν είναι το ολίγον ικανό, τίποτε δεν είναι ικανό. Έλεγε δε(ο Επίκουρος), πως έτοιμος είναι να διαγωνισθεί με τον Δία υπέρ ευδαιμονίας, φθάνει να έχει μάζα και νερό.
Ω ΟΛΙΓΟΝ ΟΥΧ ΙΚΑΝΟΝ, ΑΛΛΑ ΤΟΥΤΩ ΓΕ ΟΥΔΕΝ ΙΚΑΝΟΝ. ΕΛΕΓΕ ΔΕ ΕΤΟΙΜΩΣ ΕΧΕΙΝ ΚΑΙ ΤΩ ΔΙΙ ΥΠΕΡ ΕΥΔΑΙΜΟΝΙΑΣ ΔΙΑΓΩΝΙΖΕΣΘΑΙ, ΜΑΖΑΝ ΕΧΩ ΚΑΙ ΥΔΩΡ.( Αιλιανός, IV13)

Αρχή σελίδας

Πάθη

Παράσταση (Ενάργεια)

Παραστό

Παρέγκλιση

Ο Λουκρήτιος γράφει: «...Όταν τα άτομα φέρονται από το ίδιο τους το βάρος σε ευθεία γραμμή προς τα κάτω μέσα στο κενό, σε στιγμές ακαθόριστες και σε τόπους ακαθόριστους, περεγκλίνουν κάπως από την τροχιά τους, τόσο μόνο, όσο που να μπορείς να πεις ότι διαφοροποιήθηκε η κίνησή τους. Αν δεν υπήρχε αυτή η παρέγκλιση, όλα θα κατευθύνονταν σαν σταγόνες της βροχής παράλληλα προς τα τρίσβαθα του κενού, και καμία επαφή, καμιά πρόσκρουση δεν θα γινόταν ανάμεσα στα αρχικά στοιχεία, κι έτσι η φύση δεν θα δημιουργούσε τίποτα...».
Όλα τα σώματα και τα όντα, λοιπόν, γεννιούνται από τους συνδυασμούς που παράγονται μέσα από μία ατελείωτη σειρά αλυσιδωτών αντιδράσεων που έχουν προκληθεί από τις άστατες παρεγκλίσεις των ατόμων. Μία διαδικασία γίγνεσθαι Συνεπώς, δεν θα μπορούσε να υπάρξει κανένας φυσικός κόσμος, εάν δεν υπήρχαν τα παρεγκλίνοντα άτομα, δεν θα προέκυπτε καμιά διαδικασία γίγνεσθαι και θα υπήρχε μόνο μία μονότονη και αδιάκοπη βροχή ατόμων μέσα στο διάστημα.
Κατά τον Επίκουρο η απόκλιση αυτή των ατόμων δεν είναι προϊόν κάποιας εξωτερικής αιτίας ή συνέπεια μιας αλλαγής, που σημειώθηκε μέσα στα ίδια τα αποκλίνοντα άτομα, αλλά πρόκειται για μία εντελώς τυχαία εκδήλωση.
Η τυχαία αυτή εκδήλωση αναγνωρίζεται ως η αιτία της Δημιουργείας, χωρίς άλλη μεσολάβηση υπερκόσμιων δυνάμεων.
Με τον τρόπο αυτό, εξηγείται και η εγγενής τυχαιότητα στην φύση του κόσμου. Ο Επίκουρος, παραδεχόμενος την παρέγκλιση, επιτυγχάνει ταυτόχρονα:
Θεμελιώνει την δημιουργία και την οργάνωση του κόσμου σε υλιστική βάση. Απαλλάσσει τη λειτουργία του από κάθε ντετερμινιστικό δεσμό δηλαδή από κάθε ολίσθημα προς οιαδήποτε Θεολογία, Πρόνοια, Λογικό Σχέδιο, κ.λπ.
Τέλος, και κατά συνέπεια, ξεφεύγει από την τυραννία της αναγκαιότητας, (δηλαδή τον ντετερμινισμό του Δημόκριτου), ώστε να επιτρέψει στον άνθρωπο την ελευθερία της βούλησης.

Αρχή σελίδας

Παρρησία

Ως Επικούρειοι έχουμε την πρόθεση
ότι με πολλή πεποίθηση θα διδάξουμε τους άλλους
και τώρα και όταν διαπρέψουμε,
όσοι έτσι απότομα γεννηθούμε από τους καθηγητές,
αλλά το ενωτικό και πιο σημαντικό
είναι ότι θα πειθαρχούμε στον Επίκουρο,
σύμφωνα με τον οποίο επιλέξαμε να ζούμε
καθώς και στην ελεύθερη και θαρρετή έκφραση γνώμης.
ΕΠΙΚΟΥΡΕΙΩΝ ΠΡΟΘΕΣΙΣ
ΜΕΤΑ ΠΟΛΛΗΣ ΠΕΠΟΙΘΗΣΕΩΣ ΑΛΛΟΥΣ ΝΟΥΘΕΤΗΣΟΜΕΝ
ΚΑΙ ΝΥΝ ΚΑΙ ΔΙΑΠΡΕΨΑΝΤΕΣ
ΟΙ ΚΑΘΗΓΗΤΩΝ ΟΥΤΩΣ ΑΠΟΤΟΜΟΙ ΓΕΝΗΘΕΝΤΕΣ
ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΝΕΧΟΝ ΚΑΙ ΚΥΡΙΩΤΑΤΟΝ
ΕΠΙΚΟΥΡΩΙ ΚΑΘ’ ΟΝ ΖΗΝ ΗΙΡΗΜΕΘΑ ΠΕΙΘΑΡΧΗΣΟΜΕΝ
ΩΣ ΚΑΙ ΠΑΡΡΗΣΙΑΙ
(Φιλόδημου, Περί Παρρησίας, 45 - αποδ.Χρήστος Γιαπιτζάκης )

Αρχή σελίδας

Πεπρωμένο - ειμαρμένη

Πόνος (άλγος)

ΕΠIV Το κάθε συναίσθημα πόνου είναι ευκαταφρόνητο(ασήμαντο). Ο μεν έντονος πόνος είναι σύντομος ως προς το χρόνο που διαρκεί. Ο δε χρόνιος πόνος της σαρκός, είναι ήπιος.
ΠΑΣΑ ΑΛΓΗΔΩΝ ΕΥΚΑΤΑΦΡΟΝΗΤΟΣ. Η ΓΑΡ ΣΥΝΤΟΝΟΝ ΕΧΟΥΣΑ ΤΟ ΠΟΝΟΥΝ ΣΥΝΤΟΜΟΝ ΕΧΕΙ ΤΟΝ ΧΡΟΝΟΝ, Η ΔΕ ΧΡΟΝΙΖΟΥΣΑ ΠΕΡΙ ΤΗΝ ΣΑΡΚΑ ΑΒΛΗΧΡΟΝ ΕΧΕΙ ΤΟΝ ΠΟΝΟΝ.

ΚΔIV Δεν διαρκεί συνεχώς ο σωματικός πόνος, αλλά ο μεν ακρότατος πόνος διαρκεί ελάχιστα, ο δε πόνος που υπερβαίνει την ηδονή του σώματος δεν διαρκεί πολλές ημέρες. Οι δε πολυχρόνιες αρρώστιες έχουν πλεονάζουσες τις ηδονές έναντι των πόνων στο σώμα. (αποδ. Τάκης Παναγιωτόπουλος)
Οὐ χρονίζει τὸ ἀλγοῦν συνεχῶς ἐν τῇ σαρκί, ἀλλὰ τὸ μὲν ἄκρον τὸν ἐλάχιστον χρόνον πάρεστι, τὸ δὲ μόνον ὑπερτεῖνον τὸ ἡδόμενον κατὰ σάρκα οὐ πολλὰς ἡμέρας συμμένει. αἱ δὲ πολυχρόνιοι τῶν ἀρρωστιῶν πλεονάζον ἔχουσι τὸ ἡδόμενον ἐν τῇ σαρκὶ ἤπερ τὸ ἀλγοῦν.

Αρχή σελίδας

Προαίρεση

Προλήψεις

Προτιμήσεις και αποφυγές

Ανάγουμε κάθε προτίμηση και κάθε αποφυγή εις την υγεία του σώματος και εις την αταραξία της ψυχής, αυτός είναι ο σκοπός της ευχάριστης και γαλήνιας ζωής.
ΠΑΣΑΝ ΑΙΡΕΣΙΝ ΚΑΙ ΦΥΓΗΝ ΕΠΑΝΑΓΕΙΝ ΟΙΔΕΝ ΕΠΙ ΤΗΝ ΤΟΥ ΣΩΜΑΤΟΣ ΥΓΙΕΙΑΝ ΚΑΙ ΤΗΝ ΤΗΣ ΨΥΧΗΣ ΑΤΑΡΑΞΙΑΝ, ΕΠΕΙ ΤΟΥΤΟ ΤΟΥ ΜΑΚΑΡΙΩΣ ΖΗΝ ΕΣΤΙ ΤΕΛΟΣ. (Επίκουρος - Επιστολή προς Μενοικέα)

Αρχή σελίδας

Σφάλμα

Τετραφάρμακος

Τύχη

Η τύχη δεν είναι κανένας θεός, όπως πιστεύουν μερικοί, γιατί ο θεός δεν κάνει τίποτε άτακτα.
Η τύχη κατά τον Επίκουρο δεν πρέπει να ταυτιστεί με ότι μάς είναι άγνωστο ως προς τα αίτιά του. Η τύχη είναι αντικειμενική με την έννοια ότι οι εξελίξεις προκύπτουν περισσότερο από την πιθανότητα παρά από την αναγκαιότητα. Έτσι ο φιλόσοφος ανοίγει τοδρόμο για μία πιο εύκαμπτη κατανόηση του νόμου που κυβερνά το σύμπαν.
«Η φύση μας διδάσκει να θεωρούμε μικρά τα όσα μας φέρνει η τύχη, επίσης, μας διδάσκει, όταν είμαστε τυχεροί να μην αγνοούμε την ατυχία, αλλά κι όταν δυστυχούμε να μην υπερεκτιμούμε την καλοτυχία και να δεχόμαστε ατάραχοι τα καλά που μας φέρνει η τύχη, αλλά και να είμαστε προετοιμασμένοι να αντιταχθούμε σε όσα μας φαίνονται κακά, ακόμα, μας διδάσκει πως όλα όσα οι πολλοί θεωρούν καλά και κακά είναι εφήμερα και πως η σοφία δεν έχει απολύτως τίποτα κοινό με την τύχη» (Προς Μαρκέλλαν Πορφύριος).
Ο Επίκουρος δε θεοποιεί την τύχη και φυσικά απορρίπτει τη μαντική και διαφωνεί με την έννοια της Ειμαρμένης, τονίζοντας ότι δεν υπάρχει μόνο αναγκαιότητα, αλλά και τυχαιότητα. Όταν κάποιος κατανοήσει ότι η Ειμαρμένη είναι πλάνη, θα καταλάβει ότι η μαντική δεν έχει στήριγμα.

Σχετικές Δόξες:
Tην τύχη (ο σοφός) όμως ούτε θεό την θεωρεί, όπως πιστεύουν οι πολλοί άνθρωποι, ούτε πάλι την θεωρεί ως αβέβαιη αιτία, δεν πιστεύει ότι από την τύχη δίνεται το καλό ή το κακό στους ανθρώπους για μια ευδαίμονα ζωή, αλλά όμως παρέχει την ευκαιρία και την αρχή για μεγάλα καλά ή μεγάλα δεινά. Πιστεύει τελικά ότι είναι καλύτερα να ατυχήσει σε κάτι που σκέφτηκε σωστά, παρά να ευτυχήσει χωρίς να έχει συλλογιστεί, γιατί είναι καλύτερο στις ανθρώπινες πράξεις να αποτύχει εκείνο που επιλέχθηκε σωστά, παρά να επιτύχει από ευνοϊκή τύχη εκείνο που κακώς επιλέχθηκε.
τὴν δὲ τύχην οὔτε θεὸν ὡς οἱ πολλοὶ νομίζουσιν ὑπολαμβάνοντος (οὐθὲν γὰρ ἀτάκτως θεῷ πράττεται) οὔτε ἀβέβαιον αἰτίαν (<οὐκ> οἴεται μὲν γὰρ ἀγαθὸν ἢ κακὸν ἐκ ταύτης πρὸς τὸ μακαρίως ζῆν ἀνθρώποις δίδοσθαι, ἀρχὰς μέντοι μεγάλων ἀγαθῶν ἢ κακῶν ὑπὸ ταύτης χορηγεῖσθαι), κρεῖττον εἶναι νομίζοντος εὐλογίστως ἀτυχεῖν ἢ ἀλογίστως εὐτυχεῖν· (ΔΛ.Ι.134, Επίκουρος στον Μενοικέα, αποδ. Λεωνίδας Αλεξανδρίδης)

Λίγα στο Σοφό η τύχη προσθέτει, τα δε μέγιστα και κυριώτατα ο λογισμός σπεύδει να τα επιτεύξει και κατά τον συνεχή χρόνο του βίου να διοικεί και να διοικήσει.
ΒΡΑΧΕΑ ΣΟΦΩ ΤΥΧΗ ΠΑΡΕΜΠΙΠΤΕΙ, ΤΑ ΔΕ ΜΕΓΙΣΤΑ ΚΑΙ ΚΥΡΙΩΤΑΤΑ Ο ΛΟΓΙΣΜΟΣ ΔΙΩΚΗΚΕ ΚΑΙ ΚΑΤΑ ΤΟΝ ΣΥΝΕΧΗ ΧΡΟΝΟΝ ΤΟΥ ΒΙΟΥ ΔΙΟΙΚΕΙ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΕΙ. (Επίκουρου Κύριαι Δόξαι - XVI)

Αρχή σελίδας

Φανταστικές επιβολές της διανοίας

Φιλία

Στην αρχαιότητα ονομαστότερη από κάθε άλλη, ακόμα και από την Πυθαγόρεια, έγινε η Επικούρεια φιλία.
Αποτελεί αφ’ εαυτής σοφία και μάλιστα ανώτερη μορφή αυτής, αφού θεωρείται αγαθό, όχι απλά νοητό, αλλά αθάνατο. Ο γενναίος (ανώτερος άνθρωπος) απασχολείται με τη σοφία και τη φιλία. Από αυτά το ένα είναι θνητό και το άλλο αθάνατο, καθώς χαρίζει ευτυχία παρόμοια με εκείνη που απολαμβάνουν οι Αθάνατοι Θεοί. Οι φιλίες είναι λοιπόν ωφέλιμες καταστάσεις για τον γαλήνιο βίο αλλά και ένας αυτοσκοπός.
Ο ίδιος ο Επίκουρος λέει, όπως μας αναφέρει ο Κικέρων, πως απ’ όλα τα πράματα που η σοφία ετοίμασε για να κάνει τη ζωή ευτυχισμένη, τίποτε δεν είναι μεγαλύτερο, τίποτε γονιμότερο, τίποτε πιο ευχάριστο από τη φιλία. Αυτό το έδειξε όχι μόνο με τα λόγια, παρά πολύ περισσότερο με τη ζωή, τις πράξεις και το ήθος του.
Στον Κήπο, η φιλία, αποτελούσε βασική πρακτική του καθημερινού βίου. Οι δεσμοί της φιλίας ξεκινούν από την ωφέλεια. Η ωφέλεια μπορεί να είναι άμεση, ή προσδοκώμενη ή φαντασιακή (οπότε κερδίζουμε ένα αίσθημα ασφάλειας ). Άρα, στην αρχή δεν αγαπάμε τους φίλους μας παρά μόνον για τον εαυτό μας. Με την πάροδο του χρόνου όμως, με τη συνήθεια, δενόμαστε με αυτούς και έτσι η φιλία, κατορθώνει να μας κάνει τους φίλους αγαπητούς, γι’ αυτούς τους ίδιους.
Για τη φύση της επικούρειας φιλίας, αναπτύχθηκε και η θεωρία ότι σχηματίζεται μεταξύ των φίλων ένα είδος ανεκδήλωτης συμφωνίας με την οποία αγαπιούνται ο ένας με τον άλλον όχι λιγώτερο από ό,τι καθένας αγαπάει τον εαυτό του.

Σχετικές Δόξες:
Από όσα η σοφία προετοιμάζει στην μακαριότητα όλου του βίου, το μέγιστο είναι η απόκτηση της φιλίας.
ΩΝ Η ΣΟΦΙΑ ΠΑΡΑΣΚΕΥΑΖΕΤΑΙ ΕΙΣ ΤΗΝ ΤΟΥ ΟΛΟΥ ΒΙΟΥ ΜΑΚΑΡΙΟΤΗΤΑ ΠΟΛΥ ΜΕΓΙΣΤΟΝ ΕΣΤΙΝ Η ΤΗΣ ΦΙΛΙΑΣ ΚΤΗΣΙΣ. (Επίκουρου Κύριαι Δόξαι - XXVII)

Αρχή σελίδας

Φιλοπατρία

Φιλοσοφία

Φρόνηση

Φύση

Φυσική (επικούρεια φυσική)

Ο όρος «φυσική» καλύπτει ένα ευρύτατο φάσμα γνωστικών κατηγοριών: από τα άστρα μέχρι την φύση της ψυχής των έμβιων όντων, κι από τα άτομα και τον σχηματισμό της ύλης μέχρι το φαινόμενο της γλώσσας των ανθρώπων.
Οι θεμελιώδεις αρχές της επικούρειας φυσικής είναι οι εξής:
1. Τίποτα δεν δημιουργείται εκ τον μη όντος. Τα πάντα συμβαίνουν σύμφωνα με φυσικούς νόμους, χωρίς θεϊκή παρέμβαση. Η ύλη δεν πλάστηκε.
2. Τίποτα δεν αφανίζεται στο μηδέν. Αυτή η δεύτερη αρχή σημαίνει ότι η συνολική ποσότητα της ύλης δεν λιγοστεύει. Είναι η αρχή της διατήρησης της ύλης, σύμφωνα με την οποία κανένα πράγμα δεν οδηγείται στην απόλυτη ανυπαρξία αλλά διαλύεται στα συνθετικά μέρη του.
3. Τα πρωταρχικά στοιχεία της ύλης είναι τα άτομα (αδιαίρετα) σωματίδια το μάτι δεν μπορεί να τα διακρίνει κι ωστόσο υπάρχουν.
4. Τίποτα δεν μπορεί να αγγίξει ή να αγγιχτεί αν δεν είναι σώμα.
5. Το κενό είναι άψαυστο, όμως υπάρχει.
6. Το σύμπαν είναι άπειρο.
7. Πέρα από τα σώματα και το κενό, τίποτα δεν είναι αληθινό.
8. Τα σώματα είναι είτε άτομα είτε ενώσεις ατόμων. Τα άτομα είναι στερεά, δεν περιέχουν κενό και είναι άφθαρτα.
9. Τα άτομα βρίσκονται πάντοτε σε κίνηση - έχουν δική τους κίνηση στο κενό είναι γραμμική, μέσα στα σώματα είναι παλμική.
10. Ανά πάσα στιγμή μπορούν τα άτομα να παρεκκλίνουν ελαφρά από την ευθεία κίνηση, να συγκρουστούν, να αλλάξουν φορά, να ενωθούν με άλλα άτομα, σχηματίζοντας σύνθετα σώματα.
11. Τα έμβια όντα με αίσθηση δεν είναι παρά άτομα συνδυασμένα με ειδικά κατάλληλο τρόπο.
12. Η αίσθηση είναι αξιόπιστη διότι δεν μπορεί να αμφισβητηθεί από κάτι πιο αξιόπιστο απ’ αυτήν.
Η επικούρεια ηθική, δηλαδή ο τρόπος ζωής που προκρίνει ο Επίκουρος, ήταν και είναι ελκυστική από μόνη της ρεαλιστική και άμεσα δεμένη με τις φυσικές και συναισθηματικές ανάγκες των φυσιολογικών ανθρώπων. Όμως η ηθική αυτή, θέλει να πιστεύει ότι είναι τέτοια διότι συναρτάται αρμονικά με την αληθινή φύση του σύμπαντος κόσμου. Είναι λοιπόν ουσιώδης η μελέτη και κατανόηση των αρχών της υλιστικής επικούρειας φυσικής, πάνω στις οποίες εδράζεται ολόκληρο το θεωρητικό σύστημα του Επίκουρου.

Σχετικές Δόξες:
Η φυσιολογία (η μελέτη της Φύσης, η επιστήμη) παρασκευάζει ανθρώπους που ούτε καυχιούνται, ούτε είναι αερολόγοι, ούτε επιδεικνύουν την περιμάχητη(περιζήτητη) από τους πολλούς παιδεία, αλλά σοβαρούς και αυτάρκεις, που φροντίζουν τα μέγιστα επί των δικών τους αγαθών και όχι επί των πραγμάτων.
ΟΥ ΚΟΜΠΟΥΣ ΟΥΔΕ ΦΩΝΗΣ ΕΡΓΑΣΤΙΚΟΥΣ ΟΥΔΕ ΤΗΝ ΠΕΡΙΜΑΧΗΤΟΝ ΠΑΡΑ ΤΟΙΣ ΠΟΛΛΟΙΣ ΠΑΙΔΕΙΑΝ ΕΝΔΕΙΚΝΥΜΕΝΟΥΣ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΠΑΡΑΣΚΕΥΑΖΕΙ ΑΛΛΑ ΣΟΒΑΡΟΥΣ ΚΑΙ ΑΥΤΑΡΚΕΙΣ ΚΑΙ ΕΠΙ ΤΟΙΣ ΙΔΙΟΙΣ ΑΓΑΘΟΙΣ, ΟΥΚ ΕΠΙ ΤΟΙΣ ΤΩΝ ΠΡΑΓΜΑΤΩΝ ΜΕΓΑ ΦΡΟΝΟΥΝΤΕΣ. (Επίκουρου Προσφώνησις – XLV)

Αρχή σελίδας

Ψυχή

Όσον αφορά την ψυχή ο Επίκουρος αντιτίθεται κάθετα με τον Πλάτωνα, θεωρώντας ότι η ψυχή είναι υλική και θνητή. Έχει υλική υπόσταση, όπως και το σώμα, εκτός του οποίου δεν μπορεί να συνεχίσει να υπάρχει. Οι Επικούρειοι αντιλαμβάνονται την ψυχή ως ατομική δομή που καταλαμβάνει ολόκληρο το σώμα, συνυφασμένη όμως με το τελευταίο, που ούτε αυτή ούτε το σώμα μπορεί να επιβιώσει της απώλειας του άλλου μέρους. «Αυτοί που λένε ότι η ψυχή είναι ασώματη, δεν ξέρουν τι λένε, διότι αυτό που είναι ασώματο δεν μπορεί ούτε να ενεργεί ούτε να πάσχει», έλεγε ο Επίκουρος. Συνεπώς μετά τον θάνατο η ψυχή αναισθητοποιείται και διαλύεται. Άρα απορρίπτεται η πιθανότητα της προσωπικής αθανασίας.
Μετά το θάνατο ο άνθρωπος ξαναγυρίζει στην κατάσταση της ανυπαρξίας, όπως ήταν προτού γεννηθεί.

Σχετικές Δόξες:
Η ΨΥΧΗ ΣΩΜΑ ΕΣΤΙ ΛΕΠΤΟΜΕΡΕΣ ΠΑΡ΄ ΟΛΟΝ ΤΟ ΑΘΡΟΙΣΜΑ ΠΑΡΕΣΠΑΡΜΕΝΟΝ - Επίκουρος, επιστολή προς Ηρόδοτον 62

Αρχή σελίδας